Przedawnienie wykroczenia

Prawo wykroczeń, podobnie jak przepisy dotyczące przestępstw, przewiduje zatarcie skazania oraz instytucję przedawnienia. W przypadku wykroczeń kwestia ta jest uregulowana w art. 45 k.w., który opisuje terminy i sposób liczenia przedawnienia. W dzisiejszym artykule przedstawię obie formy, w jakich występuje przedawnienie wykroczenia.

Termin przedawnienia karalności wykroczenia

Podstawowa kwestia związana z przedawnieniem wykroczenia to kwestia jego karalności. W myśl art. 45 § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia powyższego okresu. Przedawnienie wykroczenia ma charakter bezwzględny i następuje z mocy prawa. Nie stosujemy do niego zasad związanych z przywróceniem terminu.

Z chwilą przedawnienia karalności wykroczenia nie jest możliwe wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania wykroczeniowego. Tym samym zakazane jest także skazanie kogokolwiek za czyn, który już się przedawnił.

Przedawnienie wykroczenia następuje po upływie 1 roku od popełnienia czynu. Jeśli w tym czasie wszczęto postępowanie, do tego okresu dodajemy kolejne 2 lata. Maksymalnie okres przedawnienia karalności może zatem wynosić 3 lata.

Jak liczyć przedawnienie wykroczenia?

W przypadku większości wykroczeń początkiem biegu przedawnienia będzie dzień, w którym je popełniono. Oprócz tego mamy jeszcze:

• wykroczenia wieloczynowe (składające się z kilku czynów) – przedawnienie biegnie od ostatniego z czynów;
• wykroczenia trwałe (utrzymywanie bezprawnego stanu przez jakiś czas) – przedawnienie biegnie od ostatniego dnia, w którym stan się utrzymywał;
• wykroczenia ciągłe – nie są obecnie przewidziane przez Kodeks wykroczeń.

Okres przedawnienia liczony jest w latach i upływa z końcem ostatniego dnia przewidzianego przez ustawę terminu.

Przedłużenie terminu przedawnienia wykroczenia

Jak już wspomniałem, jeśli w okresie roku od popełnienia czynu wszczęto postępowanie, przedawnienie wydłuża się o dodatkowe 2 lata.

Wszczęcie postępowania następuje z chwilą wydania zarządzenia o wszczęciu postępowania przez sędziego. Momentem wszczęcia nie jest:

• wykonanie czynności wyjaśniających;
• przesłuchanie osoby, co do której istnieje podstawa skierowania wniosku o ukaranie;
• odmowa przyjęcia mandatu;
• podpisanie wniosku o ukaranie;
• wpływ wniosku o ukaranie do sądu;
• zwrot wniosku o ukaranie celem uzupełnienia braków.

Może się zdarzyć, że dany czyn najpierw był traktowany jak przestępstwo, a następnie zmieniono kwalifikację na wykroczenie. W takiej sytuacji momentem wszczęcie postępowania jest wszczęcie postępowania przygotowawczego.

Mediacje a przedawnienie

Odpowiednie stosowanie przepisów w sprawach o przestępstwa umożliwia przeprowadzenie mediacja w postępowaniu wykroczeniowym. W myśl art. 45 § 2a k.w. przedawnienie nie biegnie w trakcie mediacji. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest ona przeprowadzona przed postępowaniem sądowym, czy w jego trakcie. Okres przedawnienia wydłuża się o tyle dni, ile trwała mediacja.

Przedawnienie wykroczenia drogowego

Z uwagi na popularność naruszeń przepisów drogowych, wyjątkowo często pojawiają się pytania o przedawnienia wykroczenia drogowego. Z punktu widzenia przedawnienia, wykroczenia drogowe niczym nie różnią się od innych wykroczeń. Oznacza to, że także i w tym przypadku okres ten wynosi 1 rok od chwili popełnienia i możemy go przedłużyć o 2 lata wszczynając postępowanie.

Przedawnienie wykonania kary za wykroczenie

Odrębną kwestią jest przedawnienie wykonania kary lub środka karnego orzeczonych za wykroczenie. Zgodnie z art. 45 § 3 k.w. orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.

Od powyższej zasady przewidziano dwa wyjątki, w trakcie których przedawnienie nie biegnie:

• zawieszenie postępowania wykonawczego, jeśli ukarany uchyla się od wykonania kary;
• wykonanie kary lub środka przymusu skutkującego pozbawieniem wolności.

Przedawnienie wykroczenia a COVID

Pandemia koronawirusa sprawiła, że ustawodawca w chaotyczny sposób modyfikował różne przepisy dotyczące postępowań karnych. Efektem tych zabiegów jest między innymi art. 15zzr ust. 6 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, zgodnie z którym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary m.in. w sprawach o wykroczenia.

Z uwagi na treść tego przepisu sądy spierały się, których czynów dotyczy wstrzymanie przedawnienia. Ostatecznie wątpliwości rozstrzygnął Sąd Najwyższy orzekając, że wstrzymanie dotyczy wszystkich czynów i kar, które nie były przedawnione w dniu 31 marca 2020 r.